kültürü yatırıma dönüştürün

UNESCO, anıtların ve okulların ötesinde bir fikir laboratuvarı işlevi görüyor. Uluslararası standartları tanımlar, hükümetlere tavsiyelerde bulunur ve çevrenin korunmasından yapay zeka etiğine kadar küresel programları koordine eder. Dünya Mirası listesi onun en görünür yüzüdür ancak çalışmalarının yalnızca bir kısmını temsil etmektedir. Ayrıca kapsayıcı eğitimi, dilsel çeşitliliği ve yaratıcı ekonomileri teşvik eder. Son yıllarda kültür ve bilginin gelecek için enerji veya teknoloji kadar önemli olduğuna inanarak özel sektöre ve yeni nesillere yakınlaşmanın yollarını aradı. Kuruluş, küresel yavaşlama bağlamında doğrudan bir mesaj sunuyor: yaratıcılığa ve çeşitliliğe yatırım yapmak hayırseverlik değil, ekonomik bir fırsattır.

Özbekistan'ın Semerkant kentinde düzenlenen 43. Genel Konferansta UNESCO, kalkınmanın geleceğinin özel sektörün enerjisini kamu amaçlarıyla birleştirmeyi gerektirdiğini bir kez daha doğruladı. 30 Ekim'deki toplantının açılışında genel müdür Audrey Azoulay, “Kültür olmadan veya sorumlu şirketlerin katılımı olmadan sürdürülebilirlikten bahsedemeyiz” dedi. “Kültür bir masraf değildir. Uyum, kimlik ve insani gelişime yapılan bir yatırımdır.”

Geçtiğimiz on yılda kuruluş küresel ekonomiyle ilişkisini dönüştürdü. Anıtların korunmasından yenilikçiliği, girişimciliği ve insan sermayesinin oluşumunu teşvik etmeye devam etti. Hedefler için Ortaklar programı aracılığıyla eğitim, eşitlik, çevre ve teknolojik gelişim gibi hedeflerini paylaşan vakıflar ve şirketlerle işbirliği yapıyor.

En görünür ittifaklar arasında L'Oréal programı yer alıyor Bilimde Kadınlar İçin3.900'den fazla bilim insanını tanıyan; Miras alanlarını ve sanat arşivlerini dijitalleştiren Google Arts & Culture; ve Netflix ile Afrika Masalları Yeniden TasarlandıAfrikalı genç film yapımcılarının yarattığı bir dizi kısa film. Diğer işbirlikleri yeni çığır açıyor: Huawei kırsal topluluklarda dijital okuryazarlık projelerini destekliyor, Microsoft kapsayıcı eğitim araçları geliştiriyor ve Fondation Chanel kültür endüstrilerindeki kadın liderlik programlarını finanse ediyor.

UNESCO Kültür Genel Müdür Yardımcısı Ernesto Ottone, “Kültür ve kalkınma arasındaki bağlantı sembolik değil, yapısaldır” dedi. “Bir müze, bir okul veya bir festival, çoğu zaman hayal edildiğinden daha fazla uyum, aidiyet ve resmi iş yaratabilir.”

Yaratıcı ekonomi halihazırda küresel bir motor olarak konsolide edilmiştir. Rapora göre Yaratıcılık Politikalarını Yeniden Şekillendirmek (UNESCO, 2022), kültür ve yaratıcı endüstriler yılda 2,2 trilyon dolardan fazla gelir elde etmekte ve küresel işgücünün %6,2'sini istihdam etmektedir, ancak resmi kalkınma yardımlarının yalnızca %0,23'ü sektöre tahsis edilmektedir. Bu açığı tersine çevirmek için UNESCO, karma fonlara, etki yatırımlarına ve kamu-özel sektör ittifaklarına dayalı yeni bir finansman modelini teşvik ediyor. Latin Amerika'daki IDB ve Asya Kalkınma Bankası gibi bölgesel bankalarla işbirliği içinde, küçük ve orta ölçekli kültürel işletmelere yönelik kredi araçları tasarlamaktadır.

Bunun en güncel örneği konferansa ev sahipliği yapan Özbekistan'dır. 2024 yılında, sektörün ulusal GSYİH'ye katılımını 2030 yılına kadar iki katına çıkarmayı amaçlayan Yaratıcı Ekonomi Yasasını onayladı. Ülkede halihazırda 14.000 yaratıcı şirket ve sanat, tasarım ve turizmle bağlantılı yaklaşık 100.000 iş bulunuyor. Margilan gibi şehirlerde geleneksel tekstil atölyeleri yeni tasarım teknikleriyle dönüşürken, Taşkent'te genç sanatçılar ihracata yönelik dijital içerik üretiyor. UNESCO bu girişimlere eğitim, sertifikasyon ve uluslararası tanıtım programlarıyla katılarak yaratıcılığın katılım ve ekonomik kalkınmanın itici gücü olabileceğini gösteriyor.

Meksika'da bazı iş grupları halihazırda bu rotayı izliyor. Fundación Televisa ve Cemex, miras restorasyonu ve sanatsal eğitim projeleri konusunda UNESCO ve yerel yönetimlerle işbirliği yapıyor. Grupo Xcaret, bölgesel kimliğe ve döngüsel ekonomiye dayalı sürdürülebilir bir kültür turizmi modeli geliştirirken, BBVA México, Guadalajara ve Oaxaca'daki yaratıcı girişimcilik kuluçka merkezlerini finanse ediyor. Bu deneyimler, kültür ve iş dünyası arasındaki bağlantının bir soyutlama olmadığını, aksine yenilik, ekonomik değer ve sosyal itibar üreten verimli bir zemin olduğunu kanıtlıyor.

UNESCO ile özel sektörün ittifakı eğitime de uzanıyor. 2024 yılında sanatsal eğitimi teknolojik inovasyonla birleştirmeyi amaçlayan Yaratıcı ve Dijital Yeterlilikler Çerçevesi başlatıldı. Hedef: Tasarım, müzik, yazılım ve verinin kesiştiği ekosistemlerde faaliyet gösterebilecek gençler yetiştirmek. UNESCO, Gençlik Becerileri ağı aracılığıyla Afrika, Asya ve Latin Amerika'daki teknolojik eğitim programları konusunda IBM, SAP ve Huawei ile işbirliği yapıyor. Halihazırda 2,5 milyondan fazla öğrenci ve öğretmen programlamadan kültürel yönetime kadar çeşitli projelere katılmaktadır.

Buna paralel olarak kuruluş teknolojik etiği teşvik etmektedir. 2021 yılından bu yana Yapay Zeka Etiğine İlişkin Tavsiyeeğitim, medya ve kültür alanlarında sorumluluk ve insan hakları ilkelerini uygulamak için şirketler ve üniversitelerle birlikte çalışır.

Latin Amerika'da kültür ve kalkınma arasındaki ittifak olgunlaşmaya başlıyor. IDB'ye göre yaratıcı endüstriler bölgesel GSYİH'nın %2,2'sini temsil ediyor ve 1,9 milyon doğrudan iş yaratıyor. Meksika, Kolombiya, Arjantin ve Brezilya, gastronomi, müzik, sinema, tasarım ve el sanatları alanlarında işbirliğini teşvik eden UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağını oluşturuyor. Meksika'da Querétaro ve Guadalajara, üniversiteleri görsel-işitsel endüstri ve kültür turizmiyle birleştiren projeleri destekliyor. Ağ, Kolombiya'da festivaller ve yaratıcı çalışmalar aracılığıyla tarihi merkezlerin yeniden canlandırılmasına hizmet etti.

Latin Amerika kültür ekonomisi, halihazırda 124 milyar dolar olduğu tahmin edilen bir pazarı hareket ettiriyor. UNCTAD Yaratıcı Ekonomiye Bakış (2024). Inegi'ye göre Meksika'da kültür sektörü GSYİH'nın %2,7'sini temsil ediyor ve 1,4 milyondan fazla iş yaratıyor. Bu rakamlar, kültür endüstrileri, görsel-işitsel içerik ve kentsel tasarım için yeni finansman planları araştıran turizm ve teknoloji şirketlerinden kalkınma bankalarına kadar özel sektörün dikkatini çekiyor. Buradaki zorluk ve aynı zamanda fırsat, kültürel yatırımı ekonomik çeşitlendirme stratejileri, sürdürülebilir turizm ve şehirlerin uluslararası projeksiyonu ile ilişkilendirmektir.

Yaratıcı ekonomilerin yükselişi yeni iş modellerini şekillendiriyor. Latin Amerika'da yerel içerik platformları, kültürel inovasyon laboratuvarları, sanat ve tasarıma yönelik etki yatırım fonları ve üniversiteler ile teknoloji şirketleri arasında dijital miras deneyimlerini geliştirmeye yönelik ittifaklar artıyor. Meksika ve Kolombiya'da yapay zeka ve artırılmış gerçekliği turizm ve kültürel eğitime uygulayan yeni girişimler ortaya çıkıyor. Yaratıcılık ve teknoloji arasındaki bu hibrit ekosistem, kimlik, istihdam ve katma değerli ihracatı birleştiren sektörlere kapıyı açıyor.

UNESCO'nun yaklaşım değişikliği sadece mali değil aynı zamanda siyasidir. Örgüt, kültürün diyalog için bir köprü ve ekonomik bir araç görevi gördüğü “21. yüzyıl kültürel diplomasisini” desteklemektedir. Semerkant'ta kültür bakanları yaratıcılığa yatırım yapmanın hayırseverlik değil, sanayi politikası olduğu konusunda hemfikirdi. UNESCO, hükümetlerden, bankalardan ve şirketlerden gelen kaynakları ölçülebilir etkiye sahip kültürel projelere (miras altyapısı, dijital inovasyon, eğitim ve sürdürülebilir turizm) aktaracak bir Uluslararası Yaratıcı Yatırım Fonu kurmayı amaçlıyor.