Filozof Svenja Flaßpöhler medyadaki tartışma kültürü üzerine

Svenja Flaßpöhler, kurgu dışı kitapların yazarıdır: İncelenen filozof, 2018'den beri “Philosophie Magazin”in genel yayın yönetmenliğini yapmaktadır. 2021'de, şu anda 49 yaşında olan kişi, zorunlu aşıyı şu argümanla reddettiğinde eleştirilere maruz kaldı: insanlara sigara içmek gibi diğer alanlarda da sorumluluk veriliyordu.

Flaßpöhler, tartışmayla ilgili kitabınızda, bugün “kavga”nın ağırlıklı olarak olumlu bir çağrışıma sahip olduğunu yazıyorsunuz – size göre bu kısmen yanlış. Hangi nedenle?

Yeniden tartışmayı öğrenmemiz talebin ucuz bir yanı var. İdealleştirilmiş bir fikir anlamına gelen “iyi” tartışmalıyız, şu anlamda: “Bakış açısını değiştirebilmek. Sakin ve mantıklı bir şekilde tartışın. Duygularınızı bunun dışında bırakın. Bir fikir birliği bulun!” Ancak bu, anlaşmazlık olgusunu değil, filozof Jürgen Habermas'ın bir ideal olarak tanımladığı gibi, tahakkümden arınmış bir söylemi tanımlıyor. Gerçekten tartışan biri bakış açısını değiştiremez çünkü diğer kişinin nasıl kendisi gibi düşünebildiğini anlamaz. Tartışmalarda affedilmezlik vardır. Zıt bakış açıları çarpışıyor. Tartışma buna uygun olarak duygusaldır; saldırganlık söz konusudur. Anlaşmazlığın iletişimsel gerçekliğinin (bu arada, 18. yüzyılın sonuna kadar hâlâ silahlı mücadeleye atfedilen bir sözcük) söylemsel fikir birliğine varmaya yönelik iletişimsel idealle hiçbir ilgisi yoktur.

Helmut Schmidt'ten alıntı yapıyorsunuz: “Tartışmanın olmadığı bir demokrasi, demokrasi değildir.” Buradan AfD ve BSW gibi partilerin “tartışma kültürüne” giden uzun bir yol var. Doğru şekilde nasıl tartışırsınız?

İki tür tartışmayı birbirinden ayırmalısınız: muhalefet olarak tartışmak ve düşmanlık olarak tartışmak. Rakipler tıpkı sporda olduğu gibi yarışıyor. Tıpkı futbol sahasında olduğu gibi tartışmalar da çetinleşebilir. Ama maçtan sonra el sıkışırsın. Düşmanlık ise ölçüyle ilgili değil, yıkımla ilgilidir. Kitabımda düşmanlığı önlemek istiyorsanız muhalefete izin vermeniz gerektiğini gösteriyorum. Özellikle siyaset alanında. Yanlış olduğunu düşünebileceğiniz bakış açılarının bile rekabet etmesine izin verilmelidir.

Ayrıca “Zeit”in “Anlaşmazlık” bölümüne de atıfta bulunuyorlar. Siz kendiniz “Philosophie Magazin”in genel yayın yönetmenisiniz. Tartışmalarda medyanın rolü nedir?

Büyük krizler toplumları büyük bir baskı altına sokuyor. Özellikle birçok medya kuruluşunda belirli bir fikir birliği baskısı hızla hakim oluyor. Bu durumda farklı görüşler tehlikeli olarak kabul edilir, bu da muhalefet anlamında bir pozisyon çatışmasının bile ortaya çıkmayacağı anlamına gelir. Örneğin, önlemlere şüpheyle yaklaşan pozisyonların birçok önde gelen medyada “komplo teorisi” veya “komplo” olarak hızla reddedildiği Corona krizini düşünün. Benim açımdan medyanın rekabeti düzenleme görevi var. Onlar olayın gerçekleştiği arenadır.

Peki Corona tedbirlerine karşı çıkanlarda olduğu gibi insan hayatının riske atıldığı durumlarda pozisyonlar için de bir alan hazırlanmalı mı? Zorunlu aşı konusundaki “sert ama adil” tartışmada siz de çok eleştiri aldınız.

Talk showların ortamı çoğu zaman adaletsizdir. İnsanların, bunun mantıksız, yanlış ve yıkılmaya hazır olduğunu hemen ortaya çıkarmak için en uç noktaya yerleştirmeyi sevdikleri bir muhalif konum var. Sapkın kişi rakip değil, düşmandır. O zamanlar benim için “zor ama adil” böyleydi.

Genellikle “savaşçı” olarak tanımlanırlar. Bunu bir ödül olarak mı görüyorsunuz?

Bu sadece tanımlayıcıdır ve bir nitelik değildir. Kelimenin hoşuma giden yanı: Etki, çekişmede yatıyor. Hiç kimse sırf asil idealler yüzünden tartışmıyor. Ben de öyle. İşin içinde her zaman duygulanımlar vardır. Bunları kendinde tanıyan herkes kendinden daha emin olur.

Cilt, Hanser Berlin Verlag tarafından yayınlanan bir serinin parçası; diğer başlıklar arasında Yaşlanmak, Sevmek veya Uyumak yer alıyor. Neden tartışmaya meraklısın?

Tartışmayı sadece tartışan kişi olarak değil, güçsüz çocuk açısından da çok iyi biliyorum. Annem ve üvey babam sık sık o kadar kötü kavga ederlerdi ki, eğer dikkatli olmazsam birisinin öleceğinden korkuyordum. Ben on dört yaşındayken annem ayrıldı ve başka bir aile kurdu. Bu deneyimler içimde dönüşerek yaşamaya devam ediyor. Ve onların benim tartışmacı davranışlarıma ne ölçüde dahil olduklarıyla ilgileniyordum. Kitapta bunu şu şekilde ifade ettim: Kalabilmek için savaşıyorum. Bu açıdan “Tartışmak” da oldukça kişisel bir kitap.