İmam Mehdi Kavramını Yeniden İncelemek: Dinler Arası Eskatolojik Bir Araştırma

Değerli meslektaşlarım ve araştırmacı arkadaşlarım,

Merhaba

Umarım iyisindir

İmam Mehdi'nin eskatolojik figürü üzerine, çeşitli dini gelenekler üzerinden karşılaştırmalı bir bakış açısıyla incelenen son çalışmamın kısa bir özetini paylaşmaktan mutluluk duyuyorum. Amacım, mesih beklentisinin kültürler arası ve dinler arası boyutları etrafında bilimsel bir diyalog başlatmaktır. İslam araştırmaları, karşılaştırmalı din, teoloji, tarih felsefesi ve ilgili disiplinlerden araştırmacıları bu araştırmaya katılmaya ve bu önemli konunun daha geniş bir şekilde anlaşılmasına katkıda bulunmaya içtenlikle davet ediyorum.

Nihai kurtarıcı kavramı -adaleti yeniden tesis eden, zulmü altüst eden ve tarihi tamama erdiren bir fail- farklı dini geleneklerde dikkate değer bir düzenlilikle ortaya çıkıyor. Yakın tarihli bir el yazması olan İmam Mehdi'nin Dünya Dinleri: Fatıma'nın Soyundan Evrensel Bir Kurtarıcı adlı eserinde, bu eskatolojik figürü karşılaştırmalı ve analitik temelli bir çerçeve aracılığıyla yeniden ele alıyorum. Amacım, evrensel bir kurtarıcı beklentisinin neden mezhep sınırlarını aşıyor gibi göründüğünü ve İslami İmam Mehdi figürünün bu daha geniş dinler arası manzara içinde nasıl konumlandırılabileceğini sorgulamaktır.

Çalışma, Mehdist anlatının ne izole edilmiş bir doktrinsel yapı ne de tamamen mezhepsel bir inanç olduğunu ileri sürmektedir. Bunun yerine Yahudi, Hıristiyan, Zerdüşt ve hatta Hint-İran eskatolojilerinde bulunan temalarla yankılanıyor. Davut Mesih'ten Paraklit'e, Saoshyant'tan Vişnu'nun son avatarına kadar, ilahi rehberliğe sahip bir restoratör motifi, tarihin yenilenmesi ve ahlaki restorasyon hakkında ortak bir insani sezgiye işaret eder.

Makalenin temel katkılarından biri, karşılaştırmalı analizlerde sıklıkla gözden kaçırılan bir boyut olan, Mehdi'nin Fatıma'ya kadar olan soyuna yapılan vurgudur. Bu anne bağı yalnızca Mehdi'yi belirli bir peygamberlik soyağacına bağlamakla kalmaz, aynı zamanda geç antik çağ ve ortaçağ düşüncesinde kutsal miras, cinsiyetlendirilmiş kutsallık ve manevi otorite hakkındaki tartışmaları da yeniden yapılandırır. Sembolik açıdan yüklü ve tarihsel açıdan zengin olan Fatımi bağlantısı, eskatolojik meşruiyetin inşasında soyun nasıl işlediğini yeniden incelemek için verimli bir yol sunar.

Mehdi'yi karşılaştırmalı bir eskatolojik çerçeve içine konumlandıran bu araştırma, akademisyenleri İslami çalışmalar, geç antik dinler, umut antropolojisi ve tarih felsefesi arasında uzun zamandır var olan sınırları yeniden düşünmeye davet ediyor. Mehdi figürünün, evrensel adalet, tarihötesi beklenti ve eskatolojik hayal gücü gibi daha büyük soruların yenilenmiş bir titizlikle incelenebileceği bir mercek görevi görebileceğini öne sürüyor.

• Yahudilik – Davut Mesih
  Yahudi eskatolojisinde, adaleti yeniden tesis eden ve barış çağını başlatan Davut'un adil bir soyundan bahsedilmektedir. Bazı karşılaştırmalı akademisyenler, bu beklenen onarıcı ile İslami Mehdi kavramı arasında özellikle soy, adalet ve tarihi yenilenme açısından tematik paralelliklere dikkat çekti.
• Hıristiyanlık – Eskatolojik Restoratör Motifleri
  Hıristiyan metinleri, gerçeği, rehberliği ve nihai adaleti getiren Paraklit veya geri dönen Mesih gibi figürleri anlatır. Karşılaştırmalı çalışmalarda bu motifler bazen Mehdilik temalarıyla birlikte, özellikle de yolsuzluk çağında adaletin yeniden tesis edilmesiyle ilgili olarak incelenmektedir.
• Zerdüştlük – Saoshyant
  Belki de dünyayı kurtaran kişinin en eski Hint-İran formülasyonlarından biri olan Saoshyant, kötülüğü yenen ve yaratılışı yenileyen, ilahi olarak desteklenen bir onarıcı olarak tasvir edilir. Akademisyenler sıklıkla bu figür ile daha sonraki İslami eskatolojik modeller arasındaki yapısal benzerlikleri vurgulamaktadır.
• Hinduizm — Kalki Avatarı
  Hindu eskatolojisi, ahlaki çöküşün yaşandığı bir zamanda adaleti ve dharmayı yeniden kurmak için ortaya çıkan Kalki'nin ortaya çıkışını öngörüyor. Karşılaştırmalı mitoloji, Kalki'yi Mehdist beklentilerle bağlantılı olarak verimli bir şekilde incelenebilecek küresel bir kurtarıcı arketipleri modeli içine yerleştirir.

Taslağın benzersiz katkılarından biri, karşılaştırmalı çalışmalarda daha az tartışılan bir özellik olan Mehdi'nin Fatıma'ya kadar olan anne soyuna yapılan vurgudur. Bu boyut bizi kutsal soyağacının, manevi mirasın ve cinsiyetlendirilmiş kutsallığın gelenekler genelinde eskatolojik meşruiyeti nasıl şekillendirdiğini düşünmeye zorluyor.

Bu söylemi genişletmek veya işbirlikçi araştırmayı keşfetmekle ilgilenebilecek, İslami eskatoloji, karşılaştırmalı din, mesih çalışmaları, kültürler arası mitoloji veya felsefi teoloji gibi ilgili alanlarda çalışan araştırmacılarla diyaloğu memnuniyetle karşılıyorum.